Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) là dự án trọng điểm quốc gia, việc triển khai dự án không chỉ tạo động lực, sức lan tỏa, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên mà còn góp phần hoàn thiện mạng lưới cao tốc theo quy hoạch liên kết vùng. Tờ trình số 112/TTr–CP xác định rõ mục tiêu đầu tư dự án nhằm kết nối Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, kết nối Thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông, Đắk Lắk, Gia Lai và các địa phương khác trong vùng, tạo không gian phát triển mới; khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, khai khoáng… góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và quốc gia theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Tại Tờ trình số 112/TTr–CP, Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét quyết định chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), có điểm đầu giao đường Hồ Chí Minh (QL.14) tại Km1915+900, thuộc địa phận huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông; điểm cuối kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa, thuộc địa phận thị xã Chơn Thành, tỉnh Bình Phước. Tổng chiều dài khoảng 128,8km; trong đó đoạn qua địa phận Bình Phước khoảng 101km, đoạn qua địa phận Đắk Nông khảng 27,8km; chiều dài đường cao tốc khoảng 126,8km, chiều dài đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh–Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa khoảng 02km.
Theo quy hoạch mạng lưới đường bộ giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã phê duyệt, tuyến cao tốc đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) có quy mô 6 làn xe cao tốc. Chính phủ kiến nghị thực hiện phân kỳ đầu tư Dự án, trong đó giai đoạn 1, chính tuyến cao tốc có quy mô 4 làn xe, tốc độ thiết kế 100-120 km/h tùy thuộc vào điều kiện địa hình; bề rộng nền đường 24,75 m (riêng đoạn qua thành phố Đồng Xoài nền đường rộng 25,5 m); giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch được duyệt (6 làn xe cao tốc, bề rộng nền đường 32,25m). Theo tính toán sơ bộ, quy mô giai đoạn phân kỳ chính tuyến cao tốc có thể đáp ứng nhu cầu vận tải đến khoảng năm 2045 - 2050.
Đối với đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa có chiều dài khoảng 02km sẽ được đầu tư theo quy mô đường cấp III, bề rộng nền đường 12m.
Chính phủ đề xuất hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công kết hợp đầu tư theo phương thức PPP. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng; trong đó: vốn NSNN 12.770 tỷ đồng (NSTW khoảng 10.536,5 tỷ đồng, NSĐP khoảng 2.233,5 tỷ đồng); vốn do nhà đầu tư thu xếp khoảng 12.770 tỷ đồng.
Trên cơ sở các quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về xây dựng và thực tiễn triển khai một số dự án cao tốc quan trọng quốc gia đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư trong thời gian qua, Chính phủ đề xuất phân chia Dự án thành 5 dự án thành phần, cụ thể:
+ Dự án thành phần 1 sẽ đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) theo phương thức PPP, áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư; UBND tỉnh Bình Phước là cơ quan có thẩm quyền triển khai thực hiện.
+ 04 dự án thành phần đầu tư công: (1) Đầu tư xây dựng đường gom, cầu vượt ngang qua đường cao tốc địa phận tỉnh Đắk Nông; (2) Đầu tư xây dựng đường gom, cầu vượt ngang qua đường cao tốc địa phận tỉnh Bình Phước; (3) Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (bao gồm đường cao tốc, đường gom, cầu vượt ngang và các công trình có liên quan) thuộc địa phận Đắk Nông; (4) Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (bao gồm đường cao tốc, đường gom, cầu vượt ngang và các công trình có liên quan) thuộc địa phận Bình Phước (dự án thành phần thuộc địa phận tỉnh nào thì tỉnh đó là cơ quan chủ quản quyết định đầu tư).
Sơ bộ tổng số diện tích đất chiếm dụng khoảng 1.111 ha (tỉnh Bình Phước khoảng 850ha, tỉnh Đắk Nông khoảng 261ha); số hộ bị ảnh hưởng 1.229hộ; kinh phí GPMB khoảng 4.639 tỷ đồng.
Tiến độ thực hiện: chuẩn bị dự án năm 2023 - 2024; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư năm 2024 - 2025; dự kiến thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành năm 2026. Theo kết quả tính toán sơ bộ của phương án tài chính, thời gian thu phí hoàn vốn khoảng 18 năm 01 tháng.
Với tính chất là dự án trọng điểm quốc gia, để đảm bảo tiến độ đầu tư, sớm hoàn thành Dự án đưa vào khai thác sử dụng, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép Dự án áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù:
+ Về nguồn vốn: Chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của NSTW năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn NSTW giai đoạn 2021-2025 để đầu tư Dự án; cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của NSTW năm 2022 để thực hiện Dự án (8.770 tỷ đồng).
+ Về cơ chế chỉ định thầu: Cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện Dự án đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư và áp dụng trong 02 năm kể từ ngày Dự án được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Trình tự, thủ tục thực hiện chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.
+ Về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để thực hiện dự án: Cho phép trong giai đoạn triển khai Dự án, nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nằm trong Hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng. Việc khai thác khoáng sản quy định tại khoản này được thực hiện đến khi hoàn thành dự án. Trường hợp không phải lập dự án đầu tư khai thác khoáng sản thì không phải thực hiện thủ tục lập báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Kinh nghiệm của các nước trong khu vực và trên thế giới, cũng như các địa phương trong nước có các tuyến cao tốc đi qua cho thấy, hệ thống đường cao tốc đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, vận tải hàng hóa và hành khách, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, rút ngắn khoảng cách và thời gian đi lại giữa các vùng, miền, tạo liên kết giữa các trung tâm kinh tế - chính trị, các địa phương, cảng biển quốc tế, cảng hàng không quốc tế. Chính vì vậy, việc đầu tư, hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc đoạn Gia Nghĩa – Chơn Thành sẽ nâng cao năng lực vận tải, tốc độ lưu thông, kết nối các thị trường, thúc đẩy phát triển kinh tế vùng, tạo ra nhiều không gian phát triển khu đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ, du lịch tạo ra nguồn lực từ khai thác quy đất, góp phần chuyển dịch mô hình, cơ cấu tăng trưởng, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh, xóa đói giảm nghèo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia nói chung, khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên nói riêng.
(nguồn thông tin: Theo baodautu.vn và Tờ trình số 112/TTr–CP của Chính phủ ngày 28/3/2024)