Dạy và học môn Ngữ văn, Nghệ thuật ngoài việc cung cấp kiến thức như các môn học khác còn góp phần to lớn trong việc bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho các em học sinh: biết yêu thương, quý trọng gia đình, thầy cô, bạn bè, có lòng yêu nước, biết hướng tới những tư tưởng cao đẹp như lòng nhân ái, tinh thần tôn trọng lẽ phải, sự công bằng, giúp các em có năng lực cảm thụ các tác phẩm có giá trị nhân văn cao cả. Thông qua việc giáo dục kỹ năng về nghệ thuật cho học sinh giúp hình thành lối tư duy, tạo điều kiện cho sự phát triển trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo. Nâng cao chất lượng dạy môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong nhà trường là một trong những giải pháp thiết thực, hiệu quả góp phần vào việc xây dựng, phát triển văn hóa con người Bình Phước.
1. Thực trạng việc dạy học môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong nhà trường hiện nay
Trong những năm gần đây, việc dạy và học môn Ngữ văn, Nghệ thuật là vấn đề đang được sự quan tâm đối với học sinh, giáo viên và các nhà quản lí giáo dục. Ở nhiều trường phổ thông, môn Ngữ văn, Nghệ thuật được đầu tư đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sách giáo khoa, chương trình giảng dạy, giúp người học phát huy tính tích cực, chủ động và mang lại kết quả cao trong các kì thi, cuộc thi. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng dạy và học môn Ngữ văn, Nghệ thuật chưa hiệu quả; học sinh chưa yêu thích môn Ngữ văn, Nghệ thuật dẫn đến chất lượng dạy học chưa cao, chưa được quan tâm, đầu tư.
Đối với giáo viên: Một số giáo viên ít tham gia học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, một số giáo viên chưa nắm chắc những những yêu cầu kiến thức của từng bài dạy. Việc dạy học còn dàn trải, nội dung kiến thức chưa trọng tâm. Một số thầy cô chưa thực sự chú ý đúng mức đến đối tượng học sinh trung bình, yếu kém. Một số giáo viên ngại đổi mới phương pháp dạy học, việc đổi mới phương pháp dạy học Văn học, Nghệ thuật thực hiện còn mang tính chất hình thức, chưa đem lại hiệu quả cao. Một số giáo viên chủ động cung cấp kiến thức cho học sinh, áp đặt những kinh nghiệm, hiểu biết, cách cảm, cách nghĩ của mình tới học sinh. Nhiều giáo viên chưa chú trọng đến việc tiếp thu, vận dụng kiến thức của học sinh cũng như việc chỉ ra cho học sinh hướng tích cực chủ động để thu nhận kiến thức.
Tiết mục tốp ca “Làm theo tấm gương của Người” do đơn vị Đảng bộ Trường THPT thị xã Bình Long biểu diễn
Đối với học sinh: Thói quen học tập thụ động, đối phó của học sinh là một rào cản lớn đối với quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Nhiều học sinh chưa có thói quen chủ động tìm hiểu, khám phá bài học. Học sinh chưa hào hứng và chưa quen bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của mình trước tập thể, cho nên khi phải nói và viết, học sinh cảm thấy khá khó khăn. Học sinh thiếu nhiều về kiến thức ngữ văn, nghệ thuật rất ít học sinh đọc sách để thấy được cái hay, cái đẹp của văn chương, biết rung động trước những tác phẩm văn học hay. Nhiều học sinh ít có thời gian tự học, tìm hiểu kiến thức ngoài sách giáo khoa.
Môn Ngữ văn, Nghệ thuật là môn học đòi hỏi khả năng tư duy và sáng tạo. Trong đó, đối với môn Ngữ văn - viết văn không phải đi theo lối mòn, viết văn là đi theo cảm xúc của người phân tích. Nếu bài văn chỉ bám vào các câu văn, thơ trong bài, xào lại các câu từ trong văn mẫu, trong sách tham khảo thì bài viết của thí sinh sẽ khô khan, thiếu đi sự sâu sắc. Bài văn hay chính là bài văn có nhiều sự đột phá, khai thác tư duy mới mẻ và đầy sáng tạo dựa trên những thứ đã có sẵn, đã được phân tích.
Công tác giảng dạy môn Ngữ Văn, Nghệ thuật trở nên quan trọng đối với các trường phổ thông. Để góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong nhà trường, một số giải pháp được đề xuất như sau:
2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong nhà trường
Về phía nhà trường: Quan tâm, đầu tư đến việc dạy học ngữ văn, nghệ thuật, trang bị các thiết bị dạy học đối với môn Ngữ văn, Nghệ thuật đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tăng cường dự giờ, kiểm tra chuyên môn, góp ý tiết dạy để giáo viên kịp thời điều chỉnh phù hợp. Tổ chức hiệu quả các hoạt động trải nghiệm, thực hành đối với môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong và ngoài nhà trường. Tạo môi trường thân thiện, an toàn, lành mạnh khi học sinh tham gia học tập.
Về phía tổ chuyên môn: Tổ chuyên môn cần phân công giáo viên đứng lớp phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh và năng lực chuyên môn của từng giáo viên. Giáo viên cần nắm bắt được năng lực, tình hình học tập của học sinh để có được kế hoạch giảng dạy, trang bị kiến thức cho học sinh. Trên cơ sở kế hoạch năm học của nhà trường, tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch dạy học, kế hoạch ôn tập, xây dựng ngân hàng đề giúp học sinh làm quen với nhiều dạng đề, củng cố kiến thức, rèn kĩ năng.
Có các buổi sinh họat chuyên môn dành cho giáo viên để trao đổi kinh nghiệm, giáo viên tự đánh giá, rút kinh nghiệm, điều chỉnh những mặt còn hạn chế trong công tác giảng dạy. Tăng cường dự giờ, kiểm tra chuyên môn theo kế hoạch chung của nhà trường để có những điều chỉnh kịp thời.
Về phía giáo viên: Đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy và học: Giáo viên phải linh hoạt đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng tổ chức đa dạng các hình thức dạy học vào giảng dạy ngữ văn, nghệ thuật. Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong vận dụng các phương pháp giảng dạy trong soạn giảng và lên lớp. Vận dụng công nghệ thông tin một cách hợp lí và có tác dụng vào giảng dạy. Vận dụng các phương tiện hiện đại vào giảng dạy.
Giáo viên phải kiên trì dùng cách dạy hoạt động để dần dần xây dựng cho học sinh phương pháp học tập chủ động một cách vừa sức, từ thấp lên cao. Trong đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp tác cả của thầy và trò, sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động dạy với hoạt động học thì mới thành công. Chuẩn bị cơ sở vật chất, công nghệ thông tin trong các tiết dạy học ngữ văn, nghệ thuật giúp giờ học sinh động, hiệu quả.
Tăng cường thời gian trải nghiệm các tiết ngữ văn, nghệ thuật cho học sinh; tạo không khí phấn khởi, tích cực học tập giữa các học sinh trong lớp. Đẩy mạnh đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực của người học. Đề kiểm tra phải kết hợp hài hòa giữa những gì học sinh được học và những gì là sáng tạo riêng của người học. Ra đề nên kết hợp dạng đề thi thông thường và đề “mở”; cần có cả hai loại là đề nghị luận văn học và nghị luận xã hội. Nội dung đề thi cần cải tiến theo hướng phát huy tính tư duy, óc sáng tạo của người học, tránh học thuộc lòng, học tủ.
Đối với học sinh: Cần rèn luyện thói quen học tập chủ động, tích cực chuẩn bị bài và tìm hiểu kiến thức, khám phá bài học. Khuyến khích học sinh đọc sách, bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của mình trước tập thể, rèn luyện kỹ năng thuyết trình, tư duy và diễn đạt. Sắp xếp thời gian biểu hợp lý cho việc tự học, tìm hiểu kiến thức, tạo thói quen học tập tích cực, khoa học.
Một số giải pháp trên có thể nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn, Nghệ thuật trong nhà trường, góp phần phát huy vai trò của văn học nghệ thuật trong xây dựng văn hóa, con người Bình Phước. Song việc dạy học là một nghệ thuật, bởi thế sẽ có nhiều giải pháp, nhiều cách thức khác nhau, nhiều con đường để đi đến thành công nhưng thiết nghĩ dù bằng cách thức, con đường nào thì cốt lõi vẫn là sự nhiệt tình, tâm huyết, trách nhiệm của mỗi giáo viên./.
Phần 1: Nghị quyết Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII
Sổ tay điện tử Bình Phước
