Ngày hội đại đoàn kết ở khu dân cư là cầu nối gắn kết văn học, nghệ thuật với đời sống văn hóa cộng đồng tại địa phương

Chủ nhật - 09/03/2025 11:24

Thực hiện Nghị quyết 14-NQ/TU của Tỉnh ủy Bình Phước về xây dựng và phát triển văn hóa con người Bình Phước năm 2030 định hướng đến năm 2045. Hàng năm, Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc (ngày 18 tháng 11 hàng năm) là một sự kiện quan trọng, được tổ chức ở các khu dân cư trên cả nước, mang đậm ý nghĩa văn hóa, chính trị và xã hội. Đây không chỉ là dịp để bà con các dân tộc, tôn giáo, nhóm xã hội trong cộng đồng đoàn kết, nâng cao tình đoàn kết, mà còn là cơ hội để phát huy các giá trị văn hóa, nghệ thuật, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững.

Hơn 21 năm qua, từ khi Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ban hành Nghị quyết số 04/NQ/ĐCT-MTTW về việc tổ chức “Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc”. Nhất là khi Quốc hội khoá 13 thông qua Luật số 75/2015/QH13 - Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, lấy ngày 18/11 hàng năm là ngày truyền thống MTTQVN và là “Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư”, tạo hành lang pháp lý, để tiếp tục xây dựng, củng cố và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, nâng cao vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.

Thông qua Ngày hội, đồng bào các dân tộc anh em được thể hiện bản sắc văn hóa và nghệ thuật truyền thống, độc đáo của dân tộc mình; đạo đức, lối sống và đời sống văn hóa lành mạnh trong xã hội được phát huy; các Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được Nhân dân cam kết thi đua thực hiện, đồng thuận xã hội được tăng cường; tạo nên bức tranh sinh động, không khí vui tươi, đầm ấm tại khu dân cư; tình làng nghĩa xóm được thắt chặt, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân. Các danh hiệu “khu dân cư văn hóa”, “gia đình văn hóa” tiêu biểu được tôn vinh, nhiều gương điển hình tiên tiến trong học tập, công tác, lao động sản xuất, trong giúp nhau “giảm nghèo bền vững” được biểu dương; khơi dậy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc như: “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” “Tình làng nghĩa xóm”… góp phần nâng cao đời sống vật chất và văn hóa, tinh thần của Nhân dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương ngày càng phát triển.

Tuy nhiên trong quá trình tổ chức “Ngày hội đại đoàn kết dân tộc” ở khu dân cư vẫn còn một số mặt hạn chế, như: Việc tổ chức triển khai Ngày hội một số địa phương còn lúng túng, thiếu tính sáng tạo. Các hoạt động tổ chức phần lễ và phần hội trong Ngày hội còn dàn trải, chưa thật sự nổi bật, chất lượng tổ chức Ngày hội chưa đồng đều; đơn điệu, các trò chơi dân gian, nét đẹp truyền thống văn hóa dân tộc ở một số địa phương chưa được phát huy rõ nét...

Để Ngày hội Đại đoàn kết ở khu dân cư” thật sự là cầu nối gắn kết văn học, nghệ thuật với đời sống văn hóa cộng đồng trên địa bàn tỉnh, điều đầu tiên xin được đề cập đến ý nghĩa và tầm quan trọng của Ngày hội Đại đoàn kết ở khu dân cư:

Thứ nhất, Ngày hội Đại đoàn kết là một sự kiện trọng đại, không chỉ mang tính chất lễ hội mà còn là dịp để toàn thể nhân dân các dân tộc, tôn giáo cùng nhau ôn lại lịch sử, truyền thống đoàn kết của dân tộc, đồng thời thảo luận về những vấn đề cấp thiết của cộng đồng. Mỗi khu dân cư đều tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết với những hình thức, nội dung phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của từng địa phương. Mục tiêu của sự kiện này là tạo dựng mối quan hệ gắn bó, đoàn kết, thống nhất trong cộng đồng dân cư, từ đó góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần và thể chất cho các thành viên trong cộng đồng.

Các đại biểu cùng người dân tham gia các hoạt động tái hiện đời sống lao động tại các khu dân cư của 3 thôn: Bình Thọ, Bình Lợi và Bình Trung, xã Nghĩa Bình, huyện Bù Đăng.

Bình Phước, với vị trí địa lý đặc thù và sự đa dạng về văn hóa, dân tộc, trong những năm qua đã duy trì và phát triển các hoạt động Ngày hội Đại đoàn kết tại các khu dân cư. Tại đây, không chỉ có các hoạt động thể thao, vui chơi, mà còn có những chương trình nghệ thuật, văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc, nhằm thể hiện tinh thần đoàn kết, sự đa dạng và phong phú trong đời sống văn hóa của cộng đồng.

Ngày hội Đại đoàn kết ở Bình Phước đã không chỉ là dịp để các tầng lớp nhân dân giao lưu, học hỏi, mà còn là cơ hội để các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc được bảo tồn và phát huy. Trong đó, văn học và nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao giá trị văn hóa tinh thần của cộng đồng, tạo ra sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa các thế hệ trong xã hội.

Thứ hai, Ngày hội Đại đoàn kết tạo tiền đề để văn học và nghệ thuật phát huy vai trò cầu nối gắn kết cộng đồng.

Văn học và nghệ thuật là hai hình thức đặc biệt trong đời sống văn hóa của mỗi cộng đồng. Chúng không chỉ phản ánh những giá trị tinh thần mà còn có tác dụng thúc đẩy sự phát triển bền vững của các mối quan hệ trong xã hội. Đặc biệt, trong Ngày hội Đại đoàn kết ở khu dân cư, văn học và nghệ thuật có vai trò như một cầu nối, gắn kết các tầng lớp nhân dân lại gần nhau hơn, cùng nhau chia sẻ niềm vui, nỗi buồn và cùng hướng tới những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.

Văn học là hình thức phản ánh những giá trị tinh thần của cộng đồng qua các câu chuyện, truyền thuyết, lịch sử, huyền thoại, những tác phẩm văn học dân gian… Với đặc điểm dễ tiếp cận và dễ truyền tải, văn học có thể đi sâu vào từng ngóc ngách trong đời sống cộng đồng. Những tác phẩm văn học có thể là những bài thơ, những câu chuyện dân gian về tình đoàn kết, về lòng yêu nước, về sự hy sinh cao cả vì cộng đồng… đã trở thành những thông điệp mạnh mẽ, khiến cho người dân ý thức được hơn về trách nhiệm của mình đối với sự phát triển của cộng đồng và quốc gia.

Tại các khu dân cư Bình Phước, những buổi giao lưu văn học, kể chuyện truyền thống trong Ngày hội Đại đoàn kết thường xuyên được tổ chức, tạo cơ hội để người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu hơn về những giá trị truyền thống của dân tộc. Những tác phẩm văn học phản ánh quá trình đấu tranh bảo vệ đất nước, khẳng định sức mạnh đoàn kết của dân tộc, sẽ góp phần làm cho mọi người trong cộng đồng nhận thức rõ hơn về tinh thần yêu nước và trách nhiệm của mình đối với đất nước.

Các chương trình nghệ thuật trong Ngày hội Đại đoàn kết tại Bình Phước không chỉ mang đậm nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc, mà còn thể hiện sự sáng tạo trong việc đưa nghệ thuật vào đời sống cộng đồng. Các tiết mục như múa, hát, kịch, hoặc trưng bày các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống cũng là những phương thức để nâng cao giá trị văn hóa cộng đồng, đồng thời khơi dậy niềm tự hào về bản sắc dân tộc.

Thứ ba: Ngày hội Đại đoàn kết đối với đời sống văn hóa cộng đồng tại Bình Phước

Ngày hội Đại đoàn kết không chỉ là dịp để các thành viên trong cộng đồng giao lưu, gặp gỡ, mà còn là cơ hội để thể hiện những nét đẹp văn hóa truyền thống, củng cố tinh thần đoàn kết trong cộng đồng, từ đó tạo ra những chuyển biến tích cực trong đời sống văn hóa.
Gắn kết cộng đồng qua văn hóa và nghệ thuật: Nhờ có Ngày hội Đại đoàn kết, cộng đồng Bình Phước có cơ hội thể hiện những nét đẹp văn hóa đặc trưng của từng dân tộc, từ đó tạo nên sự hòa hợp giữa các dân tộc và tôn giáo. Các hoạt động nghệ thuật, văn hóa trong ngày hội giúp gắn kết các thế hệ trong cộng đồng, thúc đẩy sự tương tác và sự hiểu biết lẫn nhau. Đây là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng một xã hội đoàn kết, hòa bình và phát triển.

Nâng cao ý thức cộng đồng về giá trị văn hóa: Thông qua các hoạt động trong Ngày hội Đại đoàn kết, người dân Bình Phước được tiếp cận và hiểu rõ hơn về các giá trị văn hóa, truyền thống dân tộc, từ đó góp phần nâng cao ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Những giá trị này không chỉ có tác dụng trong việc giáo dục thế hệ trẻ mà còn tạo ra sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Do đó, Ngày hội Đại đoàn kết tại các khu dân cư là dịp để cộng đồng dân cư gắn kết, nâng cao ý thức về tình đoàn kết, sự phát triển chung của xã hội. Trong đó, văn học và nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự kết nối giữa các thành viên trong cộng đồng, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời góp phần tạo ra không gian giao lưu, học hỏi và phát triển chung. Việc tiếp tục phát huy vai trò của văn học và nghệ thuật trong Ngày hội Đại đoàn kết sẽ góp phần quan trọng trong việc xây dựng văn hóa và con người Bình Phước hiện đại, góp phần tạo dựng một cộng đồng đoàn kết, hòa hợp và phát triển bền vững.

Tại Bình Phước, một tỉnh có sự đa dạng về dân tộc và tôn giáo, với những cộng đồng cư dân chủ yếu là nông dân và người lao động, Ngày hội Đại đoàn kết tại các khu dân cư mang một ý nghĩa rất đặc biệt, nhất là nhiều hoạt động văn hóa và nghệ thuật truyền thống được trình diễn, như: Múa cồng chiêng của người dân tộc S’tiêng; Ném còn, đàn tính, hát then của người Tày, Nùng, múa dân vũ, biểu diễn văn nghệ quần chúng; một số khu dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã đầu tư phục dựng các lễ hội đặc trưng như: Lễ hội Phá Bàu, Mừng lúa mới, lễ hội đâm trâu... Bên cạnh đó, tại ngày hội, các giá trị về văn học và nghệ thuật đã và đang giữ vai trò quan trọng, là cầu nối giúp gắn kết các thành viên trong cộng đồng, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, xây dựng một xã hội bình đẳng và phát triển.

Nhằm thực hiện các mục tiêu Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và Nghị quyết 14-NQ/TU của Tỉnh ủy về xây dựng và phát triển văn hóa con người Bình Phước năm 2030 định hướng đến năm 2045, đồng thời nâng cao chất lượng và hiệu quả việc tổ chức ngày hội đại đoàn kết, xin đề xuất một vài giải pháp sau:

1. Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, về tổ chức “Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc” ở khu dân cư, nhằm gắn các hoạt động lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc vào Ngày hội, để bảo tồn và phát huy, đáp ứng yêu cầu phát triển văn học, nghệ thuật bền vững của tỉnh.

2. Nâng cao chất lượng việc tổ chức “Ngày hội đại đoàn kết ở khu dân cư”, xây dựng đời sống văn hóa thông qua các phong trào thi đua yêu nước và Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; trong đó cần chú trọng thực hiện những nội dung cụ thể như:

Tuyên truyền vận động, hướng dẫn người dân, thực hiện hương ước, quy ước gắn với Bộ tiêu chí xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”; xây dựng cộng đồng dân cư “nói lời hay làm việc tốt”. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về Ngày Hội đại đoàn kết toàn dân gắn với việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” trong bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống văn hóa của các dân tộc.

Nhân rộng, phổ biến những mô hình hay, những kinh nghiệm tốt về tổ chức Ngày Hội đại đoàn kết toàn dân ra toàn tỉnh, nhằm tăng cường sự đồng thuận xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân; thúc đẩy các hoạt động bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh; góp phần nâng cao đời sống vật chất và văn hóa, tinh thần của Nhân dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh càng phát triển; tạo nguồn cảm hứng cho phát triển văn học và nghệ thuật trong Nhân dân Bình Phước.

3. Đẩy mạnh triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình “Xây dựng khu dân cư tự quản, đoàn kết, ấm no, hạnh phúc” theo hướng thiết thực, phù hợp với thực tế

Tác giả: Thu Hiền