Đội ngũ nhà giáo Việt Nam là lực lượng chủ yếu và trực tiếp làm nhiệm vụ nghiên cứu, giảng dạy, rèn luyện học sinh của các nhà trường trên phạm vi cả nước. Có thể nói, đội ngũ nhà giáo đóng vai trò quyết định chất lượng dạy học và đòi hỏi phải mất nhiều công phu xây dựng, bồi dưỡng. Trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của đất nước qua các giai đoạn cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá rất cao vai trò của đội ngũ nhà giáo Việt Nam. Người luôn đặc biệt chăm lo xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ trí thức quan trọng này.
Ngày 8-10-1946, trong Sắc lệnh thành lập ngành sư phạm Việt Nam được ban hành để chăm lo đào tạo đội ngũ thầy, cô giáo trong các bậc học. Đào tạo đội ngũ trồng người vì lợi ích trăm năm, Người chỉ rõ “Chúng ta đã giành được quyền độc lập. Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí” và thực hiện nhiệm vụ nâng cao dân trí không ai khác là đội ngũ thầy, cô giáo và những người làm công tác giáo dục.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiệm vụ của giáo dục là nhằm đào tạo ra những con người có đủ đức, đủ tài góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, giáo dục còn nhằm đào tạo ra những nhân tài cho đất nước, để cho Tổ quốc ta được sánh vai cùng cường quốc năm châu. Chính vì thế, Người đã nhiều lần khẳng định, nhiệm vụ giáo dục là hết sức vẻ vang và vô cùng cao quý. Song, để thực hiện được nhiệm vụ vẻ vang và vô cùng cao quý ấy thì trước hết phải có đội ngũ các nhà giáo.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, không có thầy giáo thì không có giáo dục, và không có giáo dục thì không có bất kỳ sự nghiệp cách mạng vẻ vang nào được thực hiện. Để khẳng định điều này, Người viết: "Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục. ...Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế văn hóa”. Người còn nhấn mạnh rằng, đối với sự nghiệp phát triển đất nước, thì bất kể thời bình hay thời chiến, lúc nào cũng cần đến giáo dục, cần đến đào tạo cán bộ và phát huy vai trò của các nhà giáo. Trong sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực, đào tạo cán bộ, thì giáo dục là khâu mở đầu. Tuy khâu mở đầu sự nghiệp "trồng người" này rất bình dị, thường nhật, nhưng nó rất cao quý và vô cùng vẻ vang. Nói chuyện với Lớp đào tạo hướng dẫn viên các trại hè cấp I (ngày 12-6-1956), Người khẳng định: "Trong việc đào tạo cán bộ, giáo dục là bước mở đầu. Tuy không có gì đột xuất, nhưng rất vẻ vang. Không có tượng đồng bia đá, không có gì là oanh liệt, nhưng làm tròn nhiệm vụ là anh hùng, anh hùng tập thể".
Về nhiệm vụ của thầy, cô giáo, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng nó không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt mà có tác dụng, hiệu quả lâu dài cho dân tộc, đất nước: “Các cô, các chú có nhiệm vụ rất quan trọng: bồi dưỡng thế hệ công dân, cán bộ sau này làm tốt thì thế hệ sau này có ảnh hưởng rất tốt. Làm không tốt thì sẽ có ảnh hưởng không tốt đến thế hệ sau”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá rất cao nhiệm vụ của thầy, cô giáo. “Thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng lên báo, không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang”. Xác định vị trí, vai trò, nhiệm vụ và sự tôn vinh nghề dạy học, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cụ thể đối với đội ngũ thầy, cô giáo và người làm công tác giáo dục. Đó là “phải luôn luôn nâng cao tinh thần yêu Tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, tăng cường tình cảm cách mạng đối với công nông, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, triệt để tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào mà Đảng và nhân dân giao cho”, “Cần phải phát huy đầy đủ dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ thật tốt, đoàn kết thật chặt chẽ giữa thầy và thầy, giữa thầy và trò, giữa học trò với nhau, giữa cán bộ các cấp, giữa nhà trường và Nhân dân để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ đó”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chụp ảnh cùng giáo viên và các em học sinh Trường Cấp I, II Móng Cái, ngày 19-2-1960 (nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh).
Xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của nghề thầy giáo, nên Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định, không phải bất cứ ai cũng làm được thầy giáo và việc đưa người vào làm nghề thầy giáo phải tuyển chọn rất chặt chẽ, cẩn thận. Nói chuyện tại Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất về công tác huấn luyện và học tập (ngày 6-5-1950), Người nhấn mạnh: "Không phải ai cũng huấn luyện được”, “lựa chọn người dạy và người đến học cho cẩn thận". Trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc", Người nhắc nhở: "Các cơ quan cần phải rất chú ý đến việc huấn luyện cán bộ. Phải lựa chọn rất cẩn thận những nhân viên phụ trách việc huấn luyện đó".
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến nhiệm vụ bồi dưỡng, học tập chuyên môn nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ thầy, cô giáo: “Phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hoá và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật” . Cho rằng không ai có thể cho mình là biết đủ, biết hết rồi, Người yêu cầu thầy cô giáo phải không ngừng học tập: Học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học Nhân dân. Người dẫn chứng “Tôi năm nay 71 tuổi, ngày nào cũng phải học. Việc lớn, việc nhỏ, tôi phải tham gia. Công việc cứ tiến mãi. Không học thì không theo kịp, công việc nó sẽ gạt mình lại phía sau” . Người đặc biệt nhấn mạnh việc tự học. Thầy giáo, cô giáo phải biết cách hướng dẫn cách tự học cho học sinh và bản thân thầy giáo, cô giáo chỉ có cách tự học mới có thể nâng cao trình độ, cập nhật kiến thức để không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, chất lượng đào tạo. Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương sáng vĩ đại về tự học, tự rèn luyện và tự làm giàu kiến thức. Người khẳng định: Không phải chỉ ở tại nhà trường, có lên lớp, mới học tập, tu dưỡng, rèn luyện và tự cải tạo được. Trong mọi hoạt động cách mạng, chúng ta đều có thể và đều phải học tập, tự cải tạo. Quan điểm của Người học không bao giờ đủ, còn sống còn phải học và phải có tinh thần say mê học tập, nghị lực, quyết tâm và phương pháp đúng để học tập đạt kết quả.
Về phương pháp giáo dục, đào tạo, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu việc đào tạo thầy giáo, cô giáo phải luôn luôn gắn nội dung giáo dục với thực tiễn cách mạng Việt Nam, học phải đi đôi với hành, lí luận phải đi liền với thực tế, học tập phải kết hợp với lao động, nhà trường gắn liền với xã hội. Đây là những vấn đề cơ bản, cốt lõi chỉ rõ sự khác biệt giữa nền giáo dục xã hội chủ nghĩa của nước ta với nền giáo dục phong kiến, thực dân trước đó. Và Người chỉ ra phương pháp quan trọng để đưa sự nghiệp giáo dục phát triển là thầy giáo, cô giáo và những người làm công tác giáo dục phải được bồi dưỡng, huấn luyện tốt để kết hợp với cả ba môi trường giáo dục - gia đình, nhà trường, xã hội. Sự yếu kém, lơi lỏng ở bất cứ khâu nào cũng đều hạn chế đến kết quả giáo dục, đào tạo, trước hết là đào tạo giáo viên.
Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (phần 1)
Phần 2: Nghị quyết Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII
Sổ tay điện tử Bình Phước
