Phải làm cho các đối tượng không thể tham nhũng, không có điều kiện để tham nhũng

Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) là dự án luật rất quan trọng, tạo cơ sở pháp lý cho phòng chống tham nhũng hiệu quả hơn, tác động đến nhiều mặt của đời sống kinh tế xã hội và nhận được sự quan tâm, kỳ vọng lớn của nhân dân.

Về đối tượng kê khai đại biểu Tôn Ngọc Hạnh thống nhất với quy định mở rộng đối tượng kê khai tài sản, thu nhập nhằm tiến tới tất cả các cán bộ, công chức đều phải kê khai tài sản, giúp công tác quản lý kê khai tài sản được thực hiện có hệ thống, chặt chẽ, minh bạch. Tuy nhiên, đại biểu Tôn Ngọc Hạnh bày tỏ sự băn khoăn về khả năng thực hiện của cơ quan được giao kiểm soát tài sản và việc chọn ngẫu nhiên đối tượng kiểm soát.

Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh đề nghị thay việc chọn ngẫu nhiên bằng việc áp dụng phương án kiểm soát và phân loại các nhóm đối tượng kê khai ở các cấp độ kê khai cán bộ có chức vụ các cấp, cán bộ, công chức bình thường, viên chức có chức vụ. Thay vì quy định cụ thể vị trí việc làm nhạy cảm phải kê khai tài sản trong luật, chúng ta phải vận dụng thêm hình thức lập danh mục các vị trí việc làm cần lưu ý trong xác minh tài sản thu nhập.

Nhiều ý kiến lo ngại về việc đối tượng mở rộng quá sẽ quá tải việc kiểm soát theo dõi dẫn đến luật thiếu tính khả thi. Theo đại biểu Tôn Ngọc Hạnh, vấn đề ở phương pháp triển khai, thủ trưởng các cơ quan đơn vị có thẩm quyền thanh tra, kiểm toán hoàn toàn có thể căn cứ vào vị trí việc làm nhạy cảm, người có chức vụ, quyền hạn có khả năng chi phối để kiểm tra xác suất tài sản thu nhập và biến động tài sản của đối tượng, qua đó phát hiện sớm, phòng ngừa và đấu tranh với tham nhũng hiệu quả. Việc này có thể thực hiện một cách hiệu quả bằng quy định về quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập và nghĩa vụ cung cấp thông tin dữ liệu của ngân hàng.

Về xử lý tài sản thu nhập kê khai không trung thực hoặc tài sản thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình hợp lý ở Điều 59. Theo đại biểu Tôn Ngọc Hạnh, đa số cử tri và nhân dân có ý kiến nên làm rõ tính công khai, minh bạch vấn đề này. Cần làm rõ khái niệm tài sản không rõ nguồn gốc và nhà nước không chứng minh được trường hợp này là tài sản như thế nào. Cần có tiêu chí phạm vi căn cứ định lượng, tránh cách hiểu nhiều nghĩa và vận dụng khác nhau và thước đo đánh giá tính hợp lý khi giải trình về nguồn gốc là gì, ranh giới giữa tính hợp lý và không hợp lý rất khó phân định. Trong khi cộng đồng xã hội hiểu chưa đầy đủ, quy kết khẳng định rằng loại tài sản này là tài sản tham nhũng, tài sản bất minh chứ không phải loại tài sản tăng thêm chưa giải trình được hợp lý. Vì vậy, một số cử tri cho rằng phải tịch thu triệt để 100%, tại sao chỉ có 45%, như vậy vô tình hợp thức hóa 55% còn lại. Để tránh cách hiểu này đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần làm rõ căn cứ pháp lý để xử lý bằng thu thuế thu nhập hoặc xử phạt hành chính.

Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh cho rằng, điều nhân dân mong muốn ở dự án luật này, ngoài việc phòng ngừa tham nhũng thì phải xử lý và thu hồi được tài sản tham nhũng. Phân chia các cấp độ xử lý về lý về tình đều nâng cao tính thuyết phục cao hơn. Đồng thời tránh việc cử tri, nhân dân ngộ nhận không hiểu đầy đủ ý nghĩa và hướng xử lý đối với loại tài sản này. Sự minh bạch, công khai trong xử lý tài sản sẽ nâng cao tính răn đe và phòng ngừa tham nhũng hiệu quả hơn, làm cho các đối tượng không thể tham nhũng, không muốn tham nhũng và không có điều kiện tham nhũng.
Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 4, cho ý kiến lần thứ hai tại kỳ họp này trước khi Quốc hội xem xét quyết định thông qua tại kỳ họp sau./.