Động lực nông thôn mới từ OCOP

Thứ sáu - 22/11/2024 17:16 23 0

Mỗi xã một sản phẩm (gọi tắt là OCOP), là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực, gia tăng giá trị được Việt Nam triển khai trong toàn quốc từ năm 2018 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đây là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) với trọng tâm phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế tại mỗi địa phương theo chuỗi giá trị.

Phát huy thế mạnh địa phương

Có lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng cũng như tiềm năng, thế mạnh về vùng nguyên liệu, tháng 10-2020, Hợp tác xã (HTX) hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang, huyện Lộc Ninh thành lập với 9 thành viên, đến nay phát triển lên 16 thành viên, canh tác 32 ha hồ tiêu. HTX ra đời không chỉ hoàn thành tiêu chí số 13-hình thức tổ chức sản xuất trong xây dựng NTM ở xã Lộc Quang mà còn đặt nền móng cho việc hình thành 10 sản phẩm Ocop từ 3-4 sao. Từ đó, sản phẩm hồ tiêu Lộc Quang đã có mặt ở hầu khắp các thị trường trong nước, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu, góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Giám đốc HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang Phạm Thanh Chung chia sẻ: Quá trình xây dựng sản phẩm OCOP gặp rất nhiều khó khăn, vất vả. Ngoài có được sản phẩm chứng nhận OCOP thì còn đầu tư lớn về nhân, vật lực, tài chính để xây dựng thương hiệu, quảng bá, tiếp cận thị trường, xúc tiến thương mại nên khá tốn kém. Và phải mất một khoảng thời gian khá dài kiên trì, HTX mới tìm kiếm được một số khách hàng trong, ngoài nước tin tưởng nhập hàng đưa vào hệ thống siêu thị toàn quốc. Cùng với đó, sản phẩm OCOP còn là thành quả của việc sản xuất công phu, nghiêm ngặt, canh tác theo quy trình hữu cơ và liên kết với các HTX bạn trên địa bàn tỉnh. Các sản phẩm hữu cơ sinh học mang thương hiệu đặc trưng riêng có của HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang ra đời đã tạo nên sự đa dạng về chủng loại sản phẩm.

Chất lượng sản phẩm hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang đã được khẳng định, tuy nhiên thị phần tiêu thụ trong nước không nhiều nên HTX đang đẩy mạnh chuyển đổi số, gắn mã vùng trồng để mở rộng thị trường ra ngoài nước. Ông Chung cho biết, HTX xây dựng kế hoạch năm 2025 sẽ xin tư vấn và hỗ trợ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh để đăng ký mã vùng trồng sản phẩm hồ tiêu, đặc biệt là thị trường Trung Quốc và các nước hồi giáo. Bởi ngành hồ tiêu trong nước thị phần quá thấp, trong khi đó rất nhiều đơn vị sản xuất nên phát triển thị trường nội địa làm tiền đề nhưng với số lượng, sản lượng hiện có lại không tiêu thụ được nhiều. Vì vậy, việc hoàn thiện các tiêu chuẩn quốc tế sẽ gia tăng số lượng, sản lượng sản phẩm và tiêu thụ nhiều hơn.

Sản phẩm yến sào 3 sao Ngọc Dung, xã Lộc Thái

“Để mở rộng thị trường quốc tế, tiến tới chúng tôi xây dựng các chứng chỉ, chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc tế để xuất khẩu, ví dụ như thị trường Hà Lan đang rất tiềm năng và ngành gia vị phù hợp với sản xuất, chế biến hồ tiêu. Vì vậy đây là cơ hội để chúng tôi tiếp cận cơ chế, chính sách và đầu tư xây dựng thêm cơ sở hạ tầng, mua sắm trang thiết bị để hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục cần thiết”, Phạm Thanh Chung, Giám đốc HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang.

Cũng tận dụng lợi thế, thế mạnh về vùng nguyên liệu dồi dào, sản phẩm gạo chất lượng tốt của địa phương, năm 2022 vợ chồng anh Nguyễn Hoàng Lượng ở xã Lộc Quang, huyện Lộc Ninh đã thành lập cơ sở sản xuất rượu mang tên “tửu bất bại”. Ngoài mong muốn sản xuất ra sản phẩm chất lượng thật cung ứng thị trường thì đây còn là tiền đề để tạo ra sản phẩm mang thương hiệu đặc trưng riêng có của Bình Phước.

Anh Nguyễn Hoàng Lượng chia sẻ: Rượu là văn hoá của người Việt Nam từ xa xưa, tuy nhiên thị trường hiện nay đa phần là không có nguồn gốc, không đảm bảo an toàn. Trong khi đó, bà con dòng họ, người thân, cộng đồng mình sẽ có người cần dùng đến nên mong muốn tạo ra sản phẩm sạch, khoẻ, an toàn khi sử dụng và tạo thương hiệu cho tỉnh nhà.

Sản phẩm tiêu 3-4 sao của HTX tiêu hữu cơ Lộc Quang

Hiện mỗi ngày cơ sở sản xuất 120 lít rượu từ gạo nếp và gạo tẻ. Ngoài rượu trắng thì cơ sở còn chế biến sâu ngâm vào chum sành, chai thuỷ tinh tạo ra 16 sản phẩm các loại đáp ứng nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng. Và để có sản phẩm chất lượng tốt, đảm bảo sức khoẻ người tiêu dùng thì quy trình sản xuất được cơ sở thực hiện công phu, bài bản. Đó chế biến thô bằng cách là nấu chín gạo, lên men, chưng cất áp dụng công nghệ mới nhất bằng tháp 3 tầng, thử andihit bằng máy lão hoá rượu. Trong quá trình sản xuất, hàng năm cơ sở tiến hành xét nghiệm qua Trung tâm Quatest 3, xét nghiệm đủ tiêu chí theo quy chuẩn của Bộ Y tế.

Tuỳ theo người sử dụng để chế biến sâu thành nếp đục, nếp cẩm, hoặc rượu ngâm các thảo mộc. Với sản phẩm chất lượng thật, mang đặc trưng riêng của địa phương nên dù chưa được khách hàng biết đến nhiều nhưng cung vẫn không đáp ứng đủ cầu. Và để đẩy mạnh phát triển thời gian tới, chủ cơ sở cho biết, sản phẩm rượu đã được hoàn thiện thủ tục chờ cấp chứng nhận OCOP 4 sao. Khi được cấp chứng nhận OCOP 4 sao, cơ sở sẽ mở rộng sản xuất, quảng bá, xúc tiến thương mại ra thị trường toàn quốc.

Năm 2024 này, Lộc Thái, huyện Lộc Ninh là một trong 2 xã toàn tỉnh phấn đấu về đích NTM kiểu mẫu nên cùng với các chỉ tiêu, tiêu chí khác thì địa phương rất quan tâm, chú trọng xây dựng sản phẩm OCOP. Và hiện Lộc Thái đã có sản phẩm OCOP 3 sao là yến sào Ngọc Dung. Đây không chỉ là tiền đề để hoàn thành tiêu chí hình thức tổ chức sản xuất trong xây dựng NTM mà còn tạo điều kiện thuận lợi để chủ thể quảng bá sản phẩm, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Hiện Lộc Thái đang xây dựng thêm nhiều sản phẩm OCOP khác cũng như xây dựng các chuỗi liên kết để phát triển bền vững.

Phát huy vai trò của kinh tế tập thể

Đến nay, toàn tỉnh Bình Phước có 136 sản phẩm OCOP từ 3 - 5 sao; trong đó Lộc Ninh có 32 sản phẩm được UBND tỉnh, UBND huyện công nhận đạt chuẩn OCOP 3, 4 sao, từ đó đã tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập cho lao động nông thôn. Đây là kết quả rất đáng tự hào trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, trở thành động lực thúc đẩy chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở địa phương.

Cơ sở sản xuất rượu Tửu bất bại, xã Lộc Thái

Các sản phẩm OCOP hình thành, ra đời phần lớn từ kinh tế tập thể, trong đó có HTX. Để phát huy thế mạnh nền nông nghiệp địa phương, các HTX đã đổi mới phương thức hoạt động, đẩy mạnh chương trình “mỗi xã một sản phẩm”, nâng cao thu nhập cho các thành viên. Nhờ tích cực tham gia chương trình OCOP, các HTX đã tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, tạo chuỗi giá trị, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Để có sản phẩm hồ tiêu chất lượng, quy trình sản xuất của Hợp tác xã hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang luôn nghiêm ngặt theo hướng hữu cơ

Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lộc Ninh, việc thành lập HTX đem lại những lợi ích thiết thực. Tuy nhiên, nhiều HTX hoạt động với quy mô nhỏ lẻ, cơ sở vật chất, nguồn vốn tiếp cận hạn chế, hiệu quả thấp, lợi ích kinh tế tập thể mang lại cho các thành viên chưa nhiều, một số nơi thành viên tham gia chỉ mang tính hình thức, chưa đầy đủ và chưa phát huy hết tinh thần trách nhiệm. Năng lực hoạt động của các HTX không đồng đều, khả năng cạnh tranh thấp, hoạt động cầm chừng hoặc ngừng hoạt động; HTX hoạt động thường không có tài sản chung, thiếu tính bền vững, không ổn định; một số HTX thành lập nhưng chưa huy động được vốn của thành viên, chưa lập quỹ dự phòng, quỹ đầu tư phát triển theo quy định của Luật HTX.

Chia sẻ về vấn đề này, Giám đốc HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang Phạm Thanh Chung cho rằng, để thành công thì con người và tài chính đóng vai trò quyết định. Trong quá trình hoạt động phải xây dựng được kế hoạch sản xuất, kinh doanh cụ thể, xây dựng chiến lược phát triển bài bản, thu hút các nguồn lực, nhà đầu tư. Bởi vậy cần đoàn kết, phát huy các thế mạnh sẵn có như nhân, vật lực, nguyên liệu, thị trường, công nghệ, chuyển đổi số và nếu làm được như vậy thì nhất định sẽ thành công.

Đến cuối tháng 10-2024, toàn tỉnh Bình Phước có 347 hợp tác xã, trong đó 249 HTX đang hoạt động, 92 HTX ngưng hoạt động chờ giải thể. Tại huyện Lộc Ninh có 52 HTX, trong đó 12 HTX ngưng hoạt động chờ giải thể.

Tác giả bài viết: Hải Đăng