Ngày 18/6/1919, thay mặt những người Việt Nam yêu nước ở Pháp, Nguyễn Ái Quốc ký tên gửi tới hội nghị các nước thắng trận trong Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất họp tại Versailles bản yêu sách 8 điểm đòi quyền lợi cho nhân dân Việt Nam. Đây là văn bản đầu tiên của Người về việc đòi các quyền tự do cho người dân Việt Nam, trong đó có tự do báo chí. Năm 1922 lập ra tờ báo Le Paria (Người cùng khổ) làm cơ quan ngôn luận của Hội Liên hiệp Thuộc địa do Nguyễn Ái Quốc thành lập và là nhân vật nòng cốt của tờ báo. Năm 1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc) Nguyễn Ái Quốc đã tổ chức ra Báo Thanh niên của Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, với số đầu tiên ra ngày 21/6/1925 đã trở thành mốc son đánh dấu sự ra đời của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam; Nguyễn Ái Quốc là người trực tiếp chỉ đạo, biên tập, trình bày cũng như viết các bài viết chính luận. Tháng 12/1926, Nguyễn Ái Quốc lập ra báo Công Nông giành cho hai giai cấp chủ chốt của cách mạng. Tháng 01/1927, Người sáng lập báo Lính kách mệnh (tiền thân của báo Quân đội nhân dân ngày nay),… Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, Người đã chỉ đạo và tổ chức ra các tờ Tranh đấu và Tạp chí Đỏ. Tháng 01/1941, Nguyễn Ái Quốc về nước, từ đây Người là Hồ Chí Minh. Sau khi về nước, Hồ Chí Minh đã chủ trì triệu tập Hội nghị Trung ương 8 thành lập Mặt trận Việt Minh, cho ra tờ báo Việt Nam độc lập từ năm 1941 và báo Cứu quốc từ năm 1942. Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II tháng 02/1951, Hồ Chí Minh chỉ đạo thành lập báo Nhân dân - cơ quan ngôn luận của Đảng Lao động Việt Nam.
Không chỉ là người khai sinh nền Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh còn là một nhà báo tài năng, tâm huyết.
Bài báo đầu tiên trong đời làm báo của Hồ Chí Minh là bài viết “Vấn đề người bản xứ” đăng trên báo L'Humanité ngày 02/8/1919. Bài báo cuối cùng mà Người viết là bài “Thư trả lời Tổng thống Mỹ” đăng báo Nhân dân số 5684, ngày 07/11/1969 (Người viết ngày 25/8/1969, trước một tuần ngày qua đời). Trong cuộc đời làm báo, Hồ Chí Minh đã viết trên 2.000 bài viết với nhiều chủ đề khác nhau, nhiều bút danh khác nhau và bằng nhiều ngôn ngữ khác.
Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc phát triển báo chí cách mạng Việt Nam, đào tạo, bồi dưỡng những người làm báo thật sự bút trong, tâm sáng.
Ngày 17/8/1952, trong buổi nói chuyện tại trường Chỉnh Đảng Trung ương ở Việt Bắc, Hồ Chí Minh nêu rõ những vấn đề cơ bản của cán bộ báo chí: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết cái gì? Viết như thế nào?” và Người đã giải đáp cặn kẽ những câu hỏi, đó là: “Phải viết gọn, rõ ràng, vắn tắt. Nhưng vắn tắt không phải là cụt đầu, cụt đuôi mà phải có đầu, có đuôi... Viết phải thiết thực, “nói có sách, mách có chứng”, tức là nói cái việc ấy ở đâu, thế nào, ngày nào, nó sinh ra thế nào, phát triển thế nào, kết quả thế nào?”. Phát biểu tại Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam tháng 9/1965, Hồ Chí Minh đã định hướng cho sự phát triển của báo chí cũng như đội ngũ những người làm báo. Người đã thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của báo chí bấy giờ: “Bài báo thường quá dài, “dây cà ra dây muống”, không phù hợp với trình độ và thời gian của quần chúng…”. Người cũng phê phán một số bài báo “thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng thành tích”, “đưa tin tức hấp tấp, nhiều khi thiếu thận trọng…”. Đặc biệt, Người phê phán tình trạng mà Người gọi là “khuyết điểm nặng nhất”, đấy chính là nhiều bài báo “dùng chữ nước ngoài quá nhiều và lắm khi dùng không đúng…” để rồi căn dặn: “Báo chí của ta đã có một địa vị quan trọng trong dư luận thế giới... cho nên làm báo phải hết sức cẩn thận về hình thức, về nội dung, về cách viết”.
Trong 95 năm qua, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã làm tròn trọng trách của mình, đóng góp to lớn vào thành tựu chung của cách mạng Việt Nam. Nhiều thế hệ nhà báo đã làm đúng, đầy đủ những chỉ dạy, những yêu cầu của nhà báo Hồ Chí Minh. Trong bất cứ giai đoạn nào, báo chí vẫn là một vũ khí sắc bén, một phương tiện thông tin không gì thay thế được.
Kỷ niệm 95 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp để ôn lại công lao sáng lập và rèn luyện nền Báo chí Cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Mỗi cơ quan báo chí, mỗi nhà báo, mỗi bài báo phải là nơi đi đầu biểu dương cái mới, cái tốt, những nhân tố tích cực và phê phán mạnh mẽ cái sai, cái xấu, cái lạc hậu, những nhân tố tiêu cực…; phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, đấu tranh không khoan nhượng trước những vấn đề, những hiện tượng tiêu cực làm tổn hại đến lợi ích chân chính của đất nước, của nhân dân; ra sức phấn đấu vì một nền Báo chí Cách mạng giàu tính chiến đấu, nhân văn, chuyên nghiệp và hiện đại như Người hằng mong muốn.
Phần 1: Nghị quyết Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII
Sổ tay điện tử Bình Phước
